Ik weet soms niet meer of ik mij moet verbazen of boos moet worden. Maar vooral bekruipt mij een groot gevoel van onmacht dat omslaat naar onbegrip. En soms denk ik dat ik naar een slechte conference luister. Ik begrijp heel goed dat een groot aantal partijen, die direct of indirect, in verweer komen tegen de (nog) te nemen maatregelen om de stikstofreductie te verminderen of tegen te gaan. Het gaat immers om grote, vaak financiële belangen. En vooral als deze belangen worden uitvergroot op individueel niveau en wij mee worden genomen in het leed van een familie die getroffen wordt. Dan groeit er sympathie en empathie. En het is verschrikkelijk welk leed het kan veroorzaken.
Rechtse partijen roeptoeteren nu dat de strijd om het herstel van de natuur deze ellende niet waard is. Deze partijen vinden ook dat groeperingen die voor het behoud en herstel van natuurwaarden strijden en pleitbezorger zijn, eigenlijk verboden dienen te worden. In hun ogen kan het herstel van de natuur niet het geluk dwarsbomen en ook een rem zijn op een 'gezonde' economische groei en daarmee hardwerkende mensen het bestaan ontnemen. En alsof dit niet voldoende is, vinden deze partijen ook dat een gang naar de rechter onmogelijk moet worden gemaakt. Het lijkt een totalitaire samenleving te worden waarbij de door de overheid gemaakte regels niet meer objectief door eigen burgers mogen worden getoetst door een onafhankelijke rechter. En we hebben het hier over regels die door overwegend rechtse kabinetten in de afgelopen decennia zijn gemaakt. En als de wetten even wat lastig zijn, dan worden er nieuwe regels bedacht om bewust allerlei geitenpaadjes te creëren om maar aan de steeds groter wordende verslaving naar meer, meer en meer tegemoet te komen. En nu dit alles vastloopt, worden de eigen bedachte uitgangspunten weer ter discussie gesteld. Vanuit die gedachte wil men de uitgangspunten voor de Natura2000 gebieden ter discussie te stellen en te veranderen om een oplossing te vinden voor het stikstofprobleem. Dat is hetzelfde als je een oplossing voor de overbevolking zoekt, door gewoon de oppervlakte van de aarde te veranderen. Het probleem zit niet in de getallen, het probleem is zichtbaar in de natuur aanwezig. Het ontkennen daarvan, en deze discussie loopt gelijk op met de discussie over de versnelde klimaatverandering, is wat mij betreft vergelijkbaar met de zwaartekracht ontkenners. Mensen die hardnekkig de zwaartekracht blijven ontkennen en die tijdens het vallen nog steeds roepen: ‘tot zover valt het best nog wel mee’.
Natuurherstel is een woord waar ik veel moeite mee heb. Wij weten inmiddels dat wij de natuur niet kunnen beheersen. Uit alle maatregelen die we nemen, zelfs in de supermoderne landbouw blijkt dit duidelijk. Al deze inspanningen leiden slechts tot het verder uit balans brengen. Onze pogingen tot het beheersen van de natuur leidt tot verdere verstoringen van het systeem. Herstellen kunnen wij niet. Wat wij wel kunnen, met de beperkte huidige kennis, is een kleine bijdrage leveren aan het eigen vermogen van de natuur om tot herstel te komen. De natuur zal daarin zijn eigen evenwicht zoeken.
De huidige staat van onze natuur laat zien dat het catastrofale vormen heeft aangenomen. Hoeveel data en aanwijzingen wil je nog hebben om te weten dat het misgaat? In het boerenland verdwijnt zowat alles wat nog leeft. Zware machines bewerken het land voor producten die nauwelijks in de primaire voedselketen worden gebruikt. En de vraag of de huidige landbouw verantwoordelijk is voor de teruggang van insecten en boerenlandvogels kun je echt wel met ja beantwoorden. Het boerenland is verworden tot een soort levend laboratorium waarin chemische stoffen en preparaten bepalen wat er wel en niet mag groeien of wat er mag zijn. Diversiteit is een vloekwoord voor de huidige productiegroei en de eeuwige zucht naar meer. En in met die eeuwige hebzucht staan de waarden voor natuur sterk onder druk.
In Drenthe is in de laatste 10 jaar meer dan 240km boom- en houtwallen verdwenen. Deze landschapselementen zijn bepalend voor het karakteristieke landschap van Drenthe en horen ook in het zo kenmerkend Drents landschap thuis. Herstelplannen zijn gemaakt maar het is bij plannen gebleven omdat de agrarische sector deze elementen als storend en productie-remmend ervaart (schaduw, wateronttrekking). Dat was ook de reden dat deze houtwallen, meestal illegaal zijn weggehaald. En het zijn juist deze houtwallen die een belangrijke bijdrage leveren in de versterking van de biodiversiteit. Akkers en ook weilanden worden nu opgesierd met bollen- en bloementeelt. Uitgestrekte velden bedekt met felgekleurde dekens van bloembladeren. Met daarvoor een spandoek waarvan mij het verband met het gewas totaal ontgaat: 'Zonder boeren geen eten'. Graslanden zijn verworden tot biljartlakens en het landschap ligt er stil en doods bij. Strak groen als een kleurwaaier van Historverf. Spaarzaam gezang of geroep van vogels onderbouwt de slechte staat van het boerenland. Met slechts een ronddwalende ooievaar die de laatste kievit pullen weet te vinden en er potsierlijk mee speelt.
GroenLinks heeft zich altijd ingespannen voor het behoud van het Drentse landschap en de daarbij behorende karakteristieke flora en fauna. Met een Aanpak bescherming boerenlandvogels, een vlindermotie ter versterking van de biodiversiteit, inzet op waterkwaliteit en realisatie van de Natura2000 gebieden. Maar ook voor agrarisch natuurbeheer, ontwikkeling van natuur- inclusieve landbouw, bodembescherming, houtwalherstel en circulaire economie. Maar het gaat allemaal langzaam, te langzaam. Al die acties en inzet hebben wel geleid tot meer begrip en bij veel mensen een dieper besef dat er iets moet gebeuren en veranderen. Maar met de huidige politieke ontwikkelingen en gedachtengoed maak ik mij ernstig zorgen dat die verandering er niet zal komen. Er zijn momenteel veel gebundelde rechtse politieke krachten om de noodzakelijke maatregelen tegen te werken. Zowel op het klimaatdossier als op het stikstofdossier, de zogenaamde zwaartekracht ontkenners. Hier wordt gekozen voor financieel gewin in plaats voor gezondheid en veiligheid van mensen en onze leefomgeving. En was dat niet ook de conclusie van de parlementaire enquêtecommissie over de gaswinning in Groningen?
Er is een belangrijke natuurwet dat stelt dat de groei uiteindelijk stopt en iets dat in de natuur te snel groeit wordt beperkt in het optimaal functioneren. Het menselijk lichaam kent dat ook: we noemen dat nog netjes een welvaartziekte, maar inmiddels weet bijna iedereen wat obesitas is. En daar lijdt onze economie ook aan.
Economische groei' is voor mij inmiddels een zwaarbeladen begrip. Het is immers de economische groei van de afgelopen decennia die schuld is aan de manier waarop wij met onze grondstoffen zijn om gegaan. Ons blijvend verlangen naar economische groei heeft diezelfde economie zo laten groeien dat het lijdt aan obesitas. Spannen we het paard niet achter de wagen? Wordt de prijs van groei zo langzamerhand niet veel te hoog? Het is hoog tijd te zoeken naar een economie dat in balans wordt gebracht dat passend is bij een duurzame samenleving. Dat werkt aan een blijvende gezondheid van mensen in een veilige woonomgeving. Omdat natuur geen wegwerpartikel is. Het is het systeem waar jij en ik in leven en waarvan wij een onderdeel zijn. Dat is een kwetsbaar maar ingewikkeld eco-systeem. Daar wil ik onderdeel van zijn en mij blijvend voor inzetten. Net als GroenLinks.