Voorzitter,
De wereld is in beroering. Geplaagd door een pandemie waarvan we het eind nog niet kunnen overzien. We leven in onzekere tijden en dat zet ons voor enorme dilemma's. Wij staan maatschappelijk gezien voor grote uitdagingen. Niet alleen zien we dat in onze samenleving diepe groeven worden geslagen en er tweespalt ontstaat, maar ook het groeiende inzicht dat er meer structurele veranderingen op sociaal-economisch en milieugebied noodzakelijk worden. Dit vraagt om een overheid die niet bang is nu keuzes te maken die meer een langetermijnvisie in zich hebben dan de huidige korte termijn voorstellen. Een sluimerend gevaar van de klimaatverandering vraagt nu om keuzes die op lange termijn effect sorteren. Klimaatverandering en corona liggen in elkaars verlengde. Ze laten beide zien dat onze samenleving ten diepste wordt beheerst door niet-menselijke fenomenen als virussen en het klimaat. We moeten niet denken: eerst corona fiksen, dan even diep ademhalen en dan zien we wel verder met het klimaat. Er is nú momentum om het roer om te gooien. Nu zaken regelen die op lange termijn een enorme impact op de CO2-uitstoot zullen betekenen.
Maar op lange termijn denken is niet eenvoudig. Dat vereist ook verbeeldingskracht. Nu iets doen dat pas effect sorteert voor ons nageslacht vraagt veel van ons denkvermogen. Daan Rovers, Denker des Vaderlands zei het laatst in het Parool heel typerend: stel de vraag: wat voor voorouders willen we zijn? Hoe wilt u dat de volgende generaties straks op ons terugkijken?
De klimaatdoelen zien we als iets abstract en de klimaatveranderingen zien we allemaal op ons afkomen maar om nu keuzes te maken die dwingen onze leefstijl te moeten veranderen ten gunste van de generaties na ons, daartoe zijn we moeizaam bereid. Misschien wel omdat het ons nu niet direct bedreigt maar een soort sluimerende ziekte is die zich nog onvoldoende aan een grote groep manifesteert en waarvan een deel ook nog denkt dat de ziekte ons wel voorbij zal gaan.
Wij zien dat in de voorliggende Begroting en de Investeringsagenda de ambitie er is om de klimaatdoelen van 2050 te halen, zoals vastgelegd in het coalitieakkoord. Duurzame investeringen kunnen economisch de sterkste impuls geven en daarnaast relatief veel werkgelegenheid creëren. Ook in de onlangs vastgestelde Economische Koers zien we een ontwikkeling naar een nieuwe groene economie terug. Daarbij geeft het college aan dat het werkt aan een goede balans tussen economische ontwikkelruimte en het behoud van de natuur. Een balans dat bijdraagt aan natuurherstel en tevens ruimte schept voor een toekomstgerichte landbouw en een duurzaam verdienvermogen voor de Drentse industrie, het MKB en de industriesector. Die balans zullen wij samen met u bewaken.
De stikstofdepositie is in onze provincie te hoog, onze natuur ligt onder een verstikkende deken. Hoewel de landbouwsector het overgrote deel daarvan veroorzaakt zullen we met elkaar moeten zoeken naar oplossingen die niet alleen door de schouders van deze sector moeten worden gedragen. Het is een gemeenschappelijk probleem dat gemeenschappelijk moet worden opgelost. Onze fractie is daarbij ook van mening dat ook de weggebruikers in Drenthe een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de reductie van stikstof. Dat kan wellicht door snelheidsverlaging maar ook door toename/ stimuleren van elektrisch aangedreven voertuigen. Onderzoek zou dat wellicht kunnen onderbouwen. Maar laten we bij het zoeken naar oplossingen niet het doel uit het oog verliezen, namelijk het herstel van de natuur. Dat is langetermijnvisie.
Wij zien een groeiende belangstelling bij de landbouw-belangenorganisaties om zich in te spannen voor de ontwikkelingen op het gebied van natuur-inclusieve landbouw. Zoals al eerder door GroenLinks aangestipt, zien wij de toegezegde koppeling met de Agenda Boer Burger en Biodiversiteit als een belangrijke ondersteuning voor de noodzakelijke samenwerking tussen de diverse partijen die nogal een uiteenlopend belang hebben. Ook hier geldt dat juist door samenwerking gezocht wordt naar een lange termijn oplossing.
Klimaatadaptatie is zowel in bebouwd gebied als in groene gebieden essentieel. We zullen ons moeten aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte, hevige buien en verlies aan biodiversiteit. Dat betekent onder andere meer groen in de steden en het beter opvangen en gebruik van water. In de Investeringsagenda en in de Begroting wordt hiermee een start gemaakt. Ook voor water zullen we met een langetermijnvisie moeten komen, zeker ook nu een aantal sectoren een claim leggen op het gebruik daarvan.
We zitten aan het begin van een enorme transitie in energie. We moeten van de fossiele brandstof af en gaan over naar hernieuwbare energie. In de RES pakken we dit samen met overheden, bedrijfsleven en met onze inwoners op. Onze inwoners willen en kunnen meebeslissen en meepraten (zie het Lexnova rapport) over de verduurzaming van hun wijk, dorp of gemeente. Lokale en regionale ondernemers zijn het economische cement in de aanpak van de klimaatcrisis. Gemeenten en maatschappelijke organisaties weten als geen ander wat nodig is om de kosten en opbrengsten van verduurzaming eerlijk te delen. Initiatieven als in Hoogeveen om samen met de bewoners een woonwijk op waterstofgas over te zetten, verdient onze steun. Uw college heeft wat dat betreft grote ambities op het gebied van waterstof en dat ondersteunen wij.
Bij het aardgasvrij maken van onze samenleving lopen we in Drenthe tegen een dilemma. Enerzijds vragen we aan de NAM om de gasproductie te verlagen, anderzijds willen de NAM als een van de grootste werkgever ook niet kwijt. Wij gaan ervan uit dat het college zich inspant om samen met de NAM te kijken naar een lange termijn visie waarbinnen de NAM kan blijven in Drenthe en ook bijdraagt aan de noodzakelijke transitie. Hun kennis is van evident belang in het welslagen van de transitie.
Met de onlangs vastgestelde Sociale Agenda gaat het college zich de komende 4 jaar zich inzetten voor diverse sociale thema's zoals het vergroten van de leefbaarheid in steden en dorpen en bij het bestrijden van armoede en laaggeletterdheid. Geen korte termijn actie maar een lange termijn denken. Ook de Woonagenda en de Expeditie Energieneutraal wonen straalt die ambitie uit om samen met gemeenten en betrokken partijen bij te dragen aan het welzijn van de bewoners van Drenthe. Toekomstbestendig en samen prettig wonen in Drenthe.
Voorzitter,
Hoe verheugd was ik dat verschillende kranten deze week kopten dat de VVD en het CDA een beweging naar links maken. Hier in Drenthe doen we dat al. Wij weten hier al lang dat als je wilt inhalen dat je dan naar links moet gaan. Rechts inhalen is namelijk niet toegestaan.
De GroenLinks-fractie ziet in voorliggende begroting en de Investeringsagenda vele mogelijkheden liggen om een start te maken met oplossingen die bijdragen aan het lange termijn denken. Laten wij met elkaar een goede voorouder zijn.