Waarom geen giftig NAM-water in lege gasvelden?

• Risico op schade aan gebouwen door aardbevingen en trillingen.

• Risicoop schade aan oppervlakte- en grondwater door zwaar verontreinigende stoffen.

• Lange termijn effecten onbekend.

• Er is een alternatief.

Sinds 2011 wint de NAM bij Schoonebeek weer olie. Weer, omdat de winning, die in de oorlogsjaren werd opgestart, in de jaren negentig werd stilgezet om economische redenen: het kon niet meer uit. Aan de hand van nieuwe technieken is de stroperige olie uit het op een na grootste olieveld van het Europese vasteland nu wel rendabel naar boven te halen. De oliewinning gaat gepaard met een enorme hoeveelheid zwaar chemisch verontreinigd productiewater. Dagelijks worden miljoenen liters afvalwater door pijpleidingen van Schoonebeek naar Twente gepompt, om daar te verdwijnen in lege gasvelden op drie kilometer diepte.

Dat is vragen om ongelukken. Die kwamen er dan ook. Enkele jaren geleden werd de oliewinning zelfs een tijd stilgelegd vanwege lekkages in de afvalwaterleiding bij Coevorden en Hardenberg. De schade werd veroorzaakt door bacteriën, die zich vanuit het afvalwater een weg door de pijpleiding vraten. Dat wil je niet hebben: vervuilende stoffen als zoutzuur, methanol, waterstoffluoride en benzeen, noch in je oppervlakte-, noch in je grondwater. En op drie kilometer diepte is ook geen prettig idee, want wie garandeert dat het daar tot in lengte van jaren geen kwaad kan? Over de lekkage heeft onze Tweede Kamerfractie destijds al vragen gesteld. 

In 2016 heeft de NAM onderzoek laten doen naar de verschillende mogelijkheden om het vervuilde productiewater te verwerken. Uit het onderzoek bleek dat injectie van het vervuilde productiewater in de diepe ondergrond vanuit milieukundig oogpunt de minst belastende optie zou zijn. De alternatieven met zuivering scoorden alle minder goed op de getoetste aspecten milieueffecten, korte en lange termijn risico's en kosten. Als GroenLinks vragen we ons af in hoeverre de kosten een de doorslaggevende reden is geweest. Want: waarom gaan de Duitsers net aan de andere kant van de grens er anders mee om? Daar wordt productiewater gezuiverd. Misschien nu iets duurder, maar op termijn veel goedkoper. De potentiële schade aan gebouwen en milieu kan namelijk enorm oplopen. Hoe hoog de kosten zijn als gevolg van  calamiteiten als lekkages, of die nu bovengronds in leidingen of diep ondergronds plaatsvinden, is nauwelijks te becijferen. Maar het zou wel moeten. De schade aan gebouwen als gevolg van bevingen en trillingen is makkelijker te berekenen. In en om Slochteren heeft de NAM op dit gebied ondertussen een schat aan ervaring opgedaan. Dat bevingen en trillingen voorkomen, is logisch: je voert de druk onderin op en dus gaat de grond bovenaan omhoog. Los van ethische overwegingen vanuit bijvoorbeeld rentmeesterschap leidt de financiële afweging al gauw tot de conclusie: niet injecteren, maar zuiveren.

Enkele jaren geleden heeft de NAM door een ingenieursbureau een onderzoek laten doen naar methoden om van het afvalwater af te komen. Daaruit kwamen de legen gasputten in Twente -later aan te vullen met die in Zuidoost Drenthe- naar voren als oplossing. Eens in de zes jaren zou de NAM dit dan moeten evalueren. De vraag is hoe onafhankelijk deze evaluatie dan is. Is het dan niet de slager die zijn eigen vlees keurt? Het CDA heeft onlangs in de Tweede Kamer gepleit voor een nieuw, en dan nu echt onafhankelijk extern, onderzoek. De GroenLinks fractie ondersteunt dit initiatief.

De zaak wordt nu, met de aankondiging van het plan van de NAM om maar te beginnen met de injecties in de Drentse lege gasvelden, op de spits gedreven. Samen met onze collega’s in de Overijsselse Staten heeft onze Statenfractie daarom het provinciebestuur van Drenthe opgeroepen om te ijveren voor een onafhankelijk extern onderzoek, en pas daarna en dus mede op basis van de uitkomsten stelling te nemen. Daarnaast pleiten we voor nader onderzoek naar de effecten van transport en injectie als gevolg van een enorme toename van zwaar vervuild afvalwater. En tot slot voor een complete milieueffectrapportage, en niet een vrijwillige verkorte procedure die de NAM voorstelt.

Mocht dit allemaal leiden tot afvalwaterzuivering in plaats van injectie in lege gasvelden en de winning is dan onrendabel, dan moet het maar: de oliewinning stopzetten. Net als in 1996. Maar als het aan Duitse zijde kan, kan het bij ons toch ook?

Wie vervuilt betaalt. Beter nog: wie vervuilt wordt teruggefloten!